Według wyników opublikowanych w renomowanym czasopiśmie „Neurology”, osoby, które codziennie spożywają choćby ćwierć porcji przetworzonego czerwonego mięsa, są aż o 13% bardziej narażone na rozwój demencji w porównaniu z osobami, które spożywają mniej niż jedną dziesiątą porcji dziennie. Porcja przetworzonego czerwonego mięsa to około 90 gramów – w praktyce mogą to być dwie plastry boczku, jedna kiełbasa lub kilka plastrów salami.
W badaniach wzięło udział ponad 130 tysięcy uczestników w średnim wieku 49 lat. Przez ponad cztery dekady naukowcy monitorowali ich dietę oraz stan zdrowia w ramach dwóch dużych projektów badawczych: Nurses’ Health Study i Health Professionals Follow-Up Study. W analizowanym okresie u ponad 11 tysięcy osób zdiagnozowano demencję. Wyniki tych długoletnich badań wskazują na wyraźny związek pomiędzy spożyciem przetworzonego czerwonego mięsa a ryzykiem rozwoju zaburzeń poznawczych.
Dlaczego mięso czerwone jest niebezpieczne dla mózgu?
Eksperci wskazują na kilka potencjalnych mechanizmów, które mogą tłumaczyć negatywny wpływ przetworzonego mięsa na zdrowie mózgu. Przede wszystkim takie produkty zawierają duże ilości soli, azotynów i związków N-nitrozowych – substancji chemicznych stosowanych w procesie przetwarzania mięsa. Azotyny i związki N-nitrozowe są znane ze swojego potencjalnego działania toksycznego, mogą wywoływać stany zapalne oraz uszkadzać układ nerwowy.
Ponadto mięso czerwone jest bogate w tłuszcze nasycone i żelazo hemowe, które przyczyniają się do powstawania stresu oksydacyjnego i zapaleń w organizmie. Te procesy mogą prowadzić do pogorszenia funkcji poznawczych, przyspieszać starzenie się mózgu i zwiększać ryzyko rozwoju demencji. Dodatkowo przetworzone mięso może powodować zaburzenia metaboliczne, takie jak insulinooporność, która również wpływa negatywnie na zdrowie mózgu.
Nie tylko demencja
Badania nad przetworzonym mięsem czerwonym już wcześniej wskazywały na jego szkodliwy wpływ na organizm. Produkty takie jak boczek, parówki czy mortadela były łączone z wyższym ryzykiem rozwoju nowotworów, cukrzycy typu 2, chorób serca i udarów mózgu. Nowe odkrycia sugerują jednak, że lista zagrożeń może być jeszcze dłuższa.
Warto podkreślić, że dieta bogata w przetworzone czerwone mięso nie tylko zwiększa ryzyko rozwoju demencji, ale również przyspiesza procesy starzenia się mózgu. Naukowcy oszacowali, że codzienna dodatkowa porcja tego typu mięsa może skrócić sprawność poznawczą nawet o 1,6 roku.
Jak zmniejszyć ryzyko?
Chociaż wyniki badań są alarmujące, istnieją sposoby na zmniejszenie ryzyka. Kluczowym rozwiązaniem może być zmiana nawyków żywieniowych. Zastąpienie przetworzonego czerwonego mięsa zdrowszymi alternatywami, takimi jak orzechy, fasola, tofu czy warzywa, może przynieść znaczące korzyści. Według naukowców taka zamiana może zmniejszyć ryzyko rozwoju demencji nawet o 19%, a także spowolnić procesy starzenia się mózgu.
Dietetycy wskazują na dietę śródziemnomorską jako model odżywiania, który korzystnie wpływa na zdrowie mózgu. Dieta ta opiera się na spożywaniu dużej ilości warzyw, owoców, orzechów, oliwy z oliwek oraz ryb, jednocześnie ograniczając spożycie czerwonego mięsa. Ważnym elementem diety śródziemnomorskiej jest również aktywność fizyczna oraz dbałość o relacje społeczne – czynniki, które mają pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne.
Ograniczenia badań
Naukowcy zaznaczają, że choć badania wykazały wyraźną korelację pomiędzy spożyciem przetworzonego czerwonego mięsa a demencją, nie udowodniono związku przyczynowo-skutkowego. Oznacza to, że choć wyniki sugerują istnienie związku, konieczne są dalsze badania, aby dokładnie zrozumieć mechanizmy wpływu diety na zdrowie mózgu.
Dr Daniel Wang z Harvard T.H. Chan School of Public Health podkreśla, że demencja jest chorobą rozwijającą się przez wiele lat, a pełne zrozumienie jej przyczyn wymaga długoterminowych badań. Choć dieta jest ważnym czynnikiem, na rozwój demencji wpływają także inne elementy stylu życia, takie jak poziom aktywności fizycznej, jakość snu czy zdrowie układu sercowo-naczyniowego.
Czy warto zrezygnować z mięsa?
Miłośnicy czerwonego mięsa nie muszą całkowicie rezygnować z jego spożywania, ale warto je ograniczyć. Eksperci zalecają, aby spożywać nie więcej niż trzy porcje czerwonego mięsa tygodniowo, a przetworzone mięso ograniczyć do minimum. Każda zmiana w kierunku bardziej zrównoważonej diety może przyczynić się do poprawy zdrowia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego.
Dieta ma ogromny wpływ na nasze zdrowie, w tym na kondycję mózgu. Warto więc świadomie wybierać produkty, które wspierają nasze funkcje poznawcze i przyczyniają się do długowieczności. Ostatecznie to, co kładziemy na talerz, może zadecydować o jakości naszego życia w przyszłości.
