W pierwszym etapie zespół 40 dziennikarzy z m.in. „Gazety Wyborczej” i innych mediów wybrał 25 książek, które uznano za kluczowe dla polskiej literatury ostatniego ćwierćwiecza. Lista była bardzo różnorodna – znalazły się na niej zarówno powieści obyczajowe, reportaże, książki historyczne, jak i dzieła eksperymentalne. Po ogłoszeniu finałowej listy czytelnicy mogli oddawać głosy na swoje ulubione książki. Organizatorzy zadbali o to, by każdy mógł mieć wpływ na wynik – nie było zamkniętego grona ekspertów, które podejmowałoby decyzję za odbiorców.
Nie było większego zaskoczenia w tym, że pierwsze miejsce zajęła Olga Tokarczuk – autorka cieszy się ogromnym uznaniem zarówno w Polsce, jak i na świecie. „Księgi Jakubowe” już wcześniej uznano za jedno z jej najwybitniejszych osiągnięć, kiedy otrzymała za nią Nagrodę „Nike” w 2015 roku. Duże emocje wzbudziło drugie miejsce, które zajęła Joanna Kuciel-Frydryszak z reportażem „Chłopki. Opowieść o naszych babkach”. Książka, opowiadająca o losach wiejskich kobiet w Polsce, niespodziewanie zdobyła ogromną popularność i podbiła serca czytelników. Na trzecim miejscu znalazł się „Traktat o łuskaniu fasoli” Wiesława Myśliwskiego – powieść, która już wcześniej była uznawana za jedną z najlepszych książek XXI wieku.
Wyniki plebiscytu pokazują, że polscy czytelnicy cenią literaturę ambitną, wymagającą i głęboko zakorzenioną w historii. Zwycięstwo „Ksiąg Jakubowych” potwierdza ich status jako jednego z najważniejszych dzieł współczesnej literatury polskiej. Jednocześnie wysokie miejsca dla książek Kuciel-Frydryszak i Myśliwskiego pokazują, że czytelnicy poszukują zarówno dobrze udokumentowanych reportaży, jak i literatury refleksyjnej, poruszającej fundamentalne pytania o ludzką egzystencję.
Plebiscyt ten nie tylko uhonorował najlepsze książki ostatnich 25 lat, ale także stał się okazją do przypomnienia, jak wielką rolę odgrywa literatura w naszym społeczeństwie. To właśnie książki kształtują nasze spojrzenie na przeszłość, teraźniejszość i przyszłość – a wybory czytelników pokazują, że literatura pozostaje jednym z najważniejszych nośników pamięci i tożsamości.
