[Z archiwum K MAG] Książkowy przykład prostytucji, czyli o męsko-męskiej przyjemności w historii

08-02-2024

Prostytucja i literatura od wieków się ze sobą łączą. Każdy, kto pisze, lubi od czasu do czasu powiedzieć, że się sprzedaje. Jest to wyrzut, ale niepozbawiony pożądania. Jednak prostytucja w jej literalnym ujęciu często była doświadczeniem samych autorów. Baudelaire napisał: „Miłość to smak prostytucji. Nie ma nawet szlachetnej przyjemności, której nie można by sprowadzić do prostytucji. (…) Czym jest sztuka? Prostytucją”.

Materiał pochodzi z numeru K MAG 88 HUSTLER ISSUE 2017, tekst: Kasper Cecha-Czerwiński.

Można myśleć, że męska prostytucja to temat tak bardzo tabuizowany, że literatura go omija. Tak jak niektórzy chętnie wykreśliliby sprzedajnych chłopców z Buenos Aires u Gombrowicza. To wciąż niestety pruderia czysto polska. Pisarze francuscy, niemieccy czy amerykańscy traktują te sprawy wprost, nieraz czyniąc je głównym motywem w swoich książkach.

Od mężczyzn dla mężczyzn

Prostytucja to wynalazek mężczyzn dla mężczyzn. Męska prostytucja różni się od kobiecej, bowiem chłopcy – niekoniecznie homoseksualni – oddają się innym mężczyznom, a nie płci przeciwnej tak jak to ma miejsce w przypadku kobiet. Wynika to z wielu przyczyn; nie zawsze powodem jest to, że mężczyźni są bardziej skłonni do kupowania seksu za pieniądze. Być może jednak mężczyźni sprzedają się chętniej. Prostytucja to teatr podziemia – ma swój język, swoje zwyczaje, a nawet kodeksy, ale rządzi nim zasada komercji. Dlatego jest dostępny dla każdego, kto zapłaci za bilet. Już samo wejście jest przekroczeniem granic wyznaczanych przez moralność, stąd ten nieodparty i niemal mityczny urok przyciągający zarówno książęta, jak i żebraków. Są różne poziomy prostytucji, od ekskluzywnych burdeli i chłopaków-escortów, którzy sami sobie wybierają klientów, po najtańsze dziwki z ulic i dworców. Każdy, kto się sprzedaje, ma swoją historię. Zwykle zaczyna się ona od marzenia o lepszym życiu – marzenia, które może stać się baśnią o Kopciuszku odnajdującym swojego księcia, albo koszmarem, w którym cierpienie, emocjonalny chłód, brud i choroba odciskają swoje okrutne piętno na ciele i duszy. Narracja z happy endem najczęściej pozostaje w sferach idealistycznych, ponieważ prostytucja nigdy nie kończy się szczęśliwym związkiem. Obie strony wymiany kierują się własnym nieszczęściem, a to już świetna pożywka dla literatury. Mężczyźni, tak jak i kobiety, sprzedają swoje ciała od dawna. W starożytnej Grecji i Rzymie robili to niewolnicy, również gladiatorzy. W XVII-wiecznej Japonii młodych aktorów teatru kabuki, którzy się prostytuowali, zwano kagema.

Dublin Jack i słynna Cleveland Street 19

Purytańską Anglią epoki wiktoriańskiej wstrząsnęły obyczajowe skandale, których głównym bohaterem był John Saul, znany jako Dublin Jack. Przed sądem nazywał siebie później profesjonalną Mary-Ann, czyli chłopcem do wynajęcia. Przyszłość chłopaka urodzonego w 1857 roku w Dublinie w biednej katolickiej rodzinie nie malowała się w jasnych barwach. Podobnie jak wielu innych jego pokroju, służył w domach zamożniejszych obywateli. Okazja czyni złodzieja, dlatego wraz z przyjacielem szybko został osadzony w więzieniu za kradzież. W aktach sądowych opisano go jako niebieskookiego blondyna o delikatnej urodzie. Tak piękny chłopiec nie mógł długo pozostawać niezauważony przez zepsute środowisko arystokracji i wojskowych oficerów. W 1879 Jack przeniósł się do Londynu, kilka lat później zeznawał w sprawie skandalu Dublin Castle, gdzie irlandzcy nacjonaliści mieli organizować homoseksualne orgie. Saul był kochankiem kapitana Królewskich Irlandzkich Fizylierów, jednego z oskarżonych w procesie. Ostatecznie z braku jednoznacznych dowodów sprawa się rozmyła, ale doświadczenia Saula stały się podstawą do powstania pierwszej homoerotycznej książki pornograficznej w języku angielskim: „The Sins of the Cities of the Plain; or The Recollections of a Mary-Ann, with Short Essays on Sodomy and Tribadism”. Ta anonimowo wydana powieść oparta jest na wspomnieniach Saula, w których opowiada między innymi o swoich intymnych spotkaniach z dwoma transwestytami. W książce pojawiają się także Boulton i Park – bohaterki procesu o obrazę moralności i nakłanianie do nienaturalnych zachowań, które również są prawdziwymi postaciami.

Hadrian i Antinous w Egipcie, Édouard-Henri Avril

Znacznie szersze oddziaływanie na opinię publiczną miały wypadki z Cleveland Street 19, gdzie mieścił się męski burdel. Saul był jednym z pracowników tego przybytku rozpusty. W epoce telegrafów nastoletni chłopcy byli zatrudniani jako dostarczyciele wiadomości. Tak zwani „messenger boys” często świadczyli także usługi seksualne. Kiedy przy jednym z nich odkryto dużą sumę pieniędzy, której nie potrafił wytłumaczyć, śledczym udało się dotrzeć do domu przy ulicy Cleveland. Wkrótce gazety na całym świecie zaczęły opisywać szokujące wydarzenia, jakie miały miejsce pod niesławnym adresem. Sprawa stała się tak głośna, ponieważ rząd został oskarżony o próbę przykrycia skandalu, bohaterami którego byli także prominentni politycy i arystokraci. Jednym ze świadków powołanych przez sąd okazał się Jack Saul, który bez ogródek wyznał, że klientami domu byli lord Arthur Somerset, koniuszy księcia Walii, i Henry FitzRoy, hrabia Euston. Plotki głosiły, że miejsce odwiedzał także książę Albert Victor, drugi w kolejce do tronu Anglii. Do tych wydarzeń nawiązywał Oscar Wilde w „Portrecie Doriana Graya”. Z opublikowanych w prasie artykułów można wywnioskować, jak ogromny był w tym czasie problem seksualnego wykorzystywania młodzieży z biednych rodzin przez zamożne klasy.

Prostytucja a religia

Fryderyk Nietzsche przepisał przytoczone na początku słowa autora „Kwiatów zła” w swoich „Notatkach z lat 1887-1888”, dodając do nich, że: „Byt najbardziej prostytuowany jest bytem par excellence, jest Bogiem”. Nie pierwszy raz prostytucja została zestawiona z religią. Choć pojęcie „sacred prostitution” jest kwestionowane i nie należy traktować go zbyt dosłownie, zdarzało się, że święte przybytki starożytności służyły bachicznym orgiom. Akt seksualny jest poświęceniem, oddaniem, sakramentem. Podobnie podchodziły do niego bohaterki „Matki Boskiej Kwietnej” Jeana Geneta. Debiutancka powieść, którą Genet pisał w więzieniu we Fresnes, miesza prawdę z fikcją w poetyckim i barwnym argot. Genet zbierał wycinki z gazet, zdjęcia straconych morderców, złodziei, dziwek i ich alfonsów oraz marynarzy. Skrawki przyklejane na odwrotnej stronie tektury więziennego regulaminu służyły mu za fantazmatyczną podnietę dla masturbacyjnych doznań oraz inspirację dla postaci z tej niezwykłej książki, w której profanum zostaje uświęcone. „Divine”, czyli „Boska”, to męska prostytutka – transwestyta, który jako młody chłopak przyjechał z prowincji do Paryża lat 30. Szybko został pochłonięty przez półświatek, w którym alfonsi i inne „ciotki” stali się jego przyjaciółmi, kochankami i wrogami. Pewnego deszczowego dnia to szczebiotliwe towarzystwo spotkało się na pogrzebie Boskiej w mansardowym mieszkaniu, gdzie wiodła swój krótki i tragiczny żywot dziwki z placu Clichy. Teatralność, pragnienie luksusu, rojenia o lepszym życiu i marzenia o romantycznej miłości mieszają się z seksem, zdradą i zbrodnią, dla których odkupienia szukać można w karykaturalnej pobożności. Język Geneta nie stroni od wulgarności i obsceniczności. Jest taki, jak ten używany przez ludzi marginesu, ale jednocześnie widać w nim ogromną erudycję autora. „Święty Genet” – jak nazwał go Sartre – sam często fabularyzował swoje życie, które w końcu przeobraziło się w legendę. Sam też dzięki interwencji Sartre’a i Jeana Cocteau uniknął dożywotniego więzienia za dezercję, kradzieże i posługiwanie się fałszywymi dokumentami. Swoją tułaczą wędrówkę po Europie opisał w powieści „Dziennik złodzieja”, której strony znowu zapełniają złodzieje, prostytutki i żołnierze.

Man engaging in anal sex, Safavid painting, 1720

Prostytucja w kulturze

Okres Republiki Weimarskiej w Niemczech to lata balansowania na granicy kryzysu i prosperity. To wtedy przemysłowcy dorabiali się wielkich fortun, zaś w tle majaczyła bieda zadymionych kominami miast. Był to również czas zabawy, teatru i burleski – tak jak w słynnym filmie „Kabaret” Boba Fosse’a. W Berlinie lat 20. rozgrywa się akcja powieści „The Hustler: The Story of a Nameless Love from Friedrichstrasse” napisanej przez Johna Henry’ego Mackaya. Urodzony w 1864 roku w Szkocji, dorastający w Niemczech autor wyznawał ideę anarchizmu indywidualistycznego, która zakładała wyzwolenie jednostki spod presji państwowych instytucji i agresji ograniczającej wolę. Wydana w 1926 roku książka opowiada o trudnej miłości dwóch nastoletnich chłopców. Młodszy, Gunther, prostytuuje się na ulicach Berlina. Starszy, Hermann, zakochuje się w nim i stara się otoczyć go opieką. Powoli jednak przytłacza go obojętność i emocjonalny chłód przyjaciela, do których zmusza go profesja. Mackay realistycznie, niemal dokumentalnie opisuje środowisko berlińskich męskich prostytutek lat 20., które można było spotkać w barach dla gejów i na Unter den Linden. Większość bohaterów powieści to osoby prawdziwe, jedynie główne postaci są fikcyjne. Christopher Isherwood powiedział, że ta książka opisuje seksualne podziemie Berlina, które on sam zna z własnego doświadczenia i częściowo przywołuje we własnej książce „Goodbye to Berlin”.

Pod koniec lat 70. XX wieku francuski pisarz Roger Peyrefitte udał się w podróż do Stanów Zjednoczonych. Jednym z owoców jego pobytu w Kalifornii jest powieść „Roy”. Peyrefitte inaczej podchodzi do tematu chłopięcej prostytucji, bowiem tytułowy bohater książki to chłopak z zamożnej rodziny, który na co dzień przemierza na deskorolce rozpalone słońcem przedmieścia Los Angeles. Nastolatek wiedziony ciekawością i pożądaniem wplątuje się w seksualną relację z komendantem miejscowej policji, aż wkrótce zaczyna sprzedawać swoje ciało, choć raczej z nudy i dla przyjemności niż z potrzeby. „Roy” to obraz Ameryki w okresie seksualnego wyzwolenia, wolnej miłości i nieskrępowanej eksplozji uczuć podbitych zażywaniem ecstasy i rockową muzyką.

Z doświadczeń własnej młodości czerpał David Wojnarowicz. Opisał on artystyczną bohemę Nowego Jorku, począwszy od lat 70. Zanim stał się uznanym artystą, malarzem, filmowcem i fotografem, dorabiał jako hustler, krążąc po ulicach i squatach East Village. To były czasy, kiedy epidemia AIDS dopiero zaczynała zbierać swoje śmiertelne żniwo. W „Close to the Knives: A Memoir of Desintegration” Wojnarowicz opisuje swoje dzieciństwo na przedmieściach i młodość na ulicach wielkiego miasta. W wydanych pośmiertnie „In the Shadow of the American Dream: The Diaries of David Wojnarowicz” mówi o nowojorskiej scenie artystycznej, miłości, sztuce i seksie, a także mierzy się z własną chorobą.

Ilustracja z powieści „Justyna, czyli nieszczęścia cnoty”, Donatien Alphonse François de Sade

Dzisiaj poprzez prostytucję można trafić do show-biznesu. Była gwiazda porno, Aiden Shaw, opisuje swoją drogę w dwóch książkach – „My Undoing: Love in the Thick of Sex, Drugs, Pornography and Prostitution” oraz „Sordid Truths: Selling My Innocence for a Taste of Stardom”. Wspomina czasy, kiedy był zwykłym chłopakiem z college’u, który postanowił sprzedawać swoje młode ciało za pieniądze. Porzucił studia i rozpoczął pracę w seksbiznesie. Shaw pokazuje, jak się kręci porno, jacy ludzie rządzą tym interesem, opowiada o walce z uzależnieniem od narkotyków i o tym, co czuł, kiedy zdiagnozowano u niego wirusa HIV. Teraz pisze książki. Oprócz autobiografii ma na koncie powieści i zbiór poezji. Ze swoją urodą Zeusa o stalowych włosach był modelem Berluti, a także polskiej marki Bytom.

Mit chłopca-prostytutki został zbudowany na ideałach powabu niedostępnej miłości i buntowniczej młodości. Jedynym sposobem zdobycia tego, co zakazane, są pieniądze. Wszystko można kupić, także pozór uczucia w substytucie seksualnego spełnienia. Tam, gdzie przygoda spotyka się z narażeniem na ból i cierpienie, pojawia się opowieść.

Polecane

[Z archiwum K MAG] Jak mieszka twórca słynnego studia projektowego Mamastudio? Odwiedziliśmy Michała Pawlika

[Z archiwum K MAG] Książkowy przykład prostytucji, czyli o męsko-męskiej przyjemności w historii

Od mężczyzn dla mężczyzn

Dublin Jack i słynna Cleveland Street 19

Prostytucja a religia

Prostytucja w kulturze

Polecane

[Z archiwum K MAG] Jak mieszka twórca słynnego studia projektowego Mamastudio? Odwiedziliśmy Michała Pawlika

[Z archiwum K MAG] Niedoszłe diwy Hollywood, czyli gwiazdy, które nigdy nie zabłysły

[Z archiwum K MAG] „Celebration with Lily”. Zjawiskowa sesja Zuzy Krajewskiej z urodzinowego numeru A.D. 2016

Richard Kern – kultowy nowojorski fotograf i voyeurysta wydaje książkę z ponad 200 polaroidami z kilku dekad

Megahit „Argylle” zainspirowała Polska. Według fanów książkę napisała Taylor Swift

Polska aplikacja pozwala malować jak Van Gogh czy Vermeer

Polecane

[Z archiwum K MAG] Jak mieszka twórca słynnego studia projektowego Mamastudio? Odwiedziliśmy Michała Pawlika

[Z archiwum K MAG] Niedoszłe diwy Hollywood, czyli gwiazdy, które nigdy nie zabłysły

[Z archiwum K MAG] „Celebration with Lily”. Zjawiskowa sesja Zuzy Krajewskiej z urodzinowego numeru A.D. 2016

Richard Kern – kultowy nowojorski fotograf i voyeurysta wydaje książkę z ponad 200 polaroidami z kilku dekad

Megahit „Argylle” zainspirowała Polska. Według fanów książkę napisała Taylor Swift

Polska aplikacja pozwala malować jak Van Gogh czy Vermeer