9 artystów, którzy zniszczyli swoje prace. Od Baldessariego po Banksy’ego

06-02-2020

Przeczytaj takze

Polska biblioteka dostarcza czytelnikom książki na rowerze

5 najciekawszych premier HBO, których nie możecie ominąć w lutym

Pół tysiąca osób popierających związki jednopłciowe na Zbawixie? Walentynkowa akcja może być rekordem

Polska biblioteka dostarcza czytelnikom książki na rowerze

5 najciekawszych premier HBO, których nie możecie ominąć w lutym

Pół tysiąca osób popierających związki jednopłciowe na Zbawixie? Walentynkowa akcja może być rekordem

W połowie XX wieku popularna była tak zwana „sztuka destrukcji”, która zaznaczyła się w twórczości wielu znanych artystów. Chociaż pojęcie znane było wcześniej, to właśnie w minionym millenium stało się zapowiedzią nowej ery, kreatywnej autodestrukcji sztuki. Koncepcja wywodzi się od Gustava Metzgera, który w manifeście z 1959 roku zdefiniował ją jako refleksję nad przemocą i agresją II wojny światowej, ideowego nihilizmu egzystencji oraz wzrastających napięć nuklearnych.

Awangarda czy radykalizm?

Dzieło sztuki, które potencjalnie mogło zostać sprzedane za dużą sumę pieniędzy, było niszczone przez samego artystę, by do transakcji nie dopuścić, ale taka destrukcja przybierała również formę manifestu wolności twórcy, mającego na celu wywołanie u autora nowych pokładów kreatywności. Niszczenie swoich prac wciąż uważane jest za radykalne, a momentami nawet obrazoburcze. W niektórych przypadkach takie działania mogą jednak sprzyjać zwiększeniu wartości zniszczonych prac.

/tekst: Dominik Ossowski/

Sprawdźcie, którzy artyści świadomie zniszczyli swoje prace:

1/9

1. John Baldessari

Nazwany również „ojcem chrzestnym sztuki konceptualnej” John Baldessari odszedł na początku tego roku. Pozostawił po sobie ogromną artystyczną spuściznę i na stałe zmienił krajobraz amerykańskiej sztuki konceptualnej. W 1970 roku postanowił zniszczyć swój cały dorobek stworzony między 1953 a 1966 rokiem. Pozostały po spaleniu dzieł popiół zmagazynował w urnie w kształcie książki, którą postawił na półce w domu. Następnie kupił tablicę z podpisem dat „urodzin” i „śmierci” swoich dzieł, a z popiołu upiekł ciasteczka. Swoją najnowszą pracę nazwał „Cremation Project”, definiując ją jako naturalny cykliczny proces twórczy, który został „poddany recyklingowi”.

2. Robert Rauschenberg, Willem De Kooning

Robert Rauschenberg był artystą, który mocno zaznaczył się na scenie amerykańskiej sztuki po II wojnie światowej. Zajmował się malarstwem, rzeźbą, teatrem, a nawet happeningiem. W 1953 roku Rauschenberg przyszedł do domu Willema de Kooninga, przedstawiciela ekspresjonizmu abstrakcyjnego, który był wówczas jednym z najbardziej szanowanych i opłacanych amerykańskich malarzy. Rauschenberg spytał, czy może wymazać jedną z prac Kooninga. Malarz zgodził się, dając mężczyźnie ołówek, tusz i węgiel drzewny. W ciągu dwóch miesięcy Rauschenberg „wymazał” dzieło, nadając mu nowy tytuł – „Erased De Kooning Drawing”. Nietypowa decyzja dwóch panów rozpoczęła dyskusję wśród środowisk artystycznych na temat tego, czy praca może zostać wymazana, a jeśli tak, to kto zostaje jej autorem?

3. Jasper Johns

Malarz, prekursor pop-artu i minimal artu oraz partner wspomnianego Raushenberga pod koniec 1954 roku zniszczył wszystkie swoje prace. Tak jak jego kochanek, Johns również znalazł nową wizję w niszczeniu dzieł. Jak tłumaczył, pozwoliło mu to zwiększyć kreatywność i pozbyć się „intelektualnych okowów” dawnego siebie.

- To był moment porzucenia bycia artystą. Chciałem ustalić, kim jestem. Chciałem dowiedzieć się, co robię, a czego nie robią inni ludzie - powiedział Jasper Johns o swojej nowej wizji niszczenia dzieł.

Krótko po tym stworzył swoją najpopularniejszą pracę, „Flag”.

4. Agnes Martin

Malarka kanadyjskiego pochodzenia i jedna z niewielu kobiet związanych z abstrakcyjnym ekspresjonizmem także postanowiła zniszczyć swoje prace. Artystka słynęła z „wyciszonych”, minimalistycznych obrazów, które miały odzwierciedlać pragnienie spokoju. 1967 był rokiem śmierci jednego z jej najbliższych przyjaciół, Ada Reinhardta, a także okresem zmagania się Martin z pogarszającym się zdrowiem psychicznym, który ostatecznie doprowadził ją do schizofrenii. Przeprowadzając się z Nowego Jorku do Nowego Meksyku, artystka podążała ścieżką wschodniej filozofii. Decyzja Martin o zanegowaniu swojego dotychczasowego dorobku mogła zatem zostać odczytana jako oczyszczenie z dawnego życia i wyruszenie w podróż w pogoni za nowym, ale równie dobrze można było dopatrywać się w tym postanowieniu postępujących problemów psychicznych. W końcu Agnes Martin skomentowała ogrom niechęci do swoich prac. Powiedziała, że po prostu spaliłaby swoje obrazy, gdyby ktokolwiek zechciał je sprzedać.

5. Georgia O'Keeffe

Amerykańska malarka, która słynęła z przekształcania realistycznego obrazu w abstrakcyjny, pod koniec życia w latach 80-tych, zniszczyła te z własnych prac, których nie lubiła. Oprócz tego zniszczyła zdjęcia swojego byłego męża Alfreda Stieglitza. Spośród wielu innych dzieł, O’Keeffe próbowała między innymi zakopać obraz „Red and Green II” z 1916 roku. I choć oświadczyła, że praca została zniszczona, to jednak obraz pojawił się na wystawie w Christie’s w Nowym Jorku w listopadzie 2015 roku.

6. Francis Bacon

Po śmierci Francisa Bacona w 1992 roku w jego zagraconej pracowni w South Kensington znaleziono setki zniszczonych płócien. Dla twórcy znanego z masochistycznych tendencji i ogromu emocji, które przebijały z jego dzieł, zarówno cykl tworzenia, jak i niszczenia był motorem kreatywnego procesu. Sam Bacon określał swoją sztukę jako „egzorcyzm”, czyli bolesne uwolnienie surowych emocji. Niektóre z jego zniszczonych dzieł były jednymi z jego najlepszych. Jak twierdzą bliscy, trudno mu było skończyć jedno rozpoczęte dzieło, więc rutynowo niszczył również te, z których nie był zadowolony.

7. Noah Davis

Noah Davis był młodym malarzem, talentem z Los Angeles, który założył Underground Museum. Niestety, w wieku 32 lat zmarł na rzadką odmianę raka. Pomimo młodego wieku pozostawił po sobie imponującą spuściznę artystyczną.

- Artysta stale rosnący, wizjonerski i sprawny malarz, który podążał za dewizą „mniej znaczy więcej” - tak po śmierci określił go jeden z najbliższych przyjaciół, Henry Taylor.

Bennett Roberts, współzałożyciel galerii Roberts Project, dodał:

- Jedynym problemem Noeh’ego było to, że potrafił zadzwonić do mnie i powiedzieć: „Przyjdź do pracowni, namalowałem 10 wspaniałych nowych obrazów". Bardzo szybko pracował. Wchodziłem tam i byłem zahipnotyzowany. „Te są niewiarygodne, możemy je zabrać do galerii? Ja je sfotografuję”. Dwa dni później mówił: „Przepraszam, przemalowałem każdy z nich”.

8. Louise Bourgeois

Jedna z najbardziej płodnych artystek XX wieku, Louise Bourgeois, słynęła z nieregularnych nastrojów i nagłych wybuchów kreatywności. Bliski przyjaciel artystki powiedział, że praca ją uspokajała, ponieważ gdy tylko przestawała, rozbijała wszystko dookoła i niszczyła swoje prace. Przykładowo, Louise Bourgeois nie lubiła małej rzeźby, którą stworzyła, więc pewnego dnia zepchnęła ją z końca stołu kuchennego i obserwowała, jak jej praca i ewentualny niemały zarobek rozbija się na małe części.

9. Banksy

Banksy jest jednym z czołowych i najpopularniejszych artystów sztuki ulicznej oraz współczesnej, który do tej pory nie ujawnił swojej tożsamości. W 2018 roku świat obiegła informacja, że jego najbardziej rozpoznawalne dzieło, „Girl with Balloon”, podczas aukcji w londyńskim Sotheby’s zostało zniszczone za pomocą wbudowanej w ramę niszczarki. Po sprzedaniu dzieła za ponad milion funtów, obraz zaczął się rozdrabniać na kawałki. Banksy po tej sytuacji zamieścił filmik z wydarzenia na aukcji, podpisując go:„Going, going, gone…”. Co ciekawe, obraz znacznie zyskał na wartości.

- Impuls do zniszczenia jest również impulsem do tworzenia – skomentował Banksy w hołdzie Pabla Picasso.

Polecane

Obraz Tamary Łempickiej sprzedany za rekordowe 82 miliony złotych. To najdroższy polski obraz

9 artystów, którzy zniszczyli swoje prace. Od Baldessariego po Banksy’ego

Przeczytaj takze

Polska biblioteka dostarcza czytelnikom książki na rowerze

5 najciekawszych premier HBO, których nie możecie ominąć w lutym

Pół tysiąca osób popierających związki jednopłciowe na Zbawixie? Walentynkowa akcja może być rekordem

Polska biblioteka dostarcza czytelnikom książki na rowerze

5 najciekawszych premier HBO, których nie możecie ominąć w lutym

Pół tysiąca osób popierających związki jednopłciowe na Zbawixie? Walentynkowa akcja może być rekordem

Awangarda czy radykalizm?

Polecane

Obraz Tamary Łempickiej sprzedany za rekordowe 82 miliony złotych. To najdroższy polski obraz

7 najpiękniejszych, najbardziej imponujących rzeźb miejskich na świecie

Utracony raj Bejrutu na oszałamiających zdjęciach ruin autorstwa Jamesa Kerwina

150 000 ilustracji botanicznych dostępnych online i do pobrania za darmo

Willa wyglądająca jak betonowa wstęga. To projekt żyjący w zgodzie z naturą autorstwa brytyjskiego architekta

Polecane

Obraz Tamary Łempickiej sprzedany za rekordowe 82 miliony złotych. To najdroższy polski obraz

7 najpiękniejszych, najbardziej imponujących rzeźb miejskich na świecie

Utracony raj Bejrutu na oszałamiających zdjęciach ruin autorstwa Jamesa Kerwina

150 000 ilustracji botanicznych dostępnych online i do pobrania za darmo

Willa wyglądająca jak betonowa wstęga. To projekt żyjący w zgodzie z naturą autorstwa brytyjskiego architekta