7 zachwycających polskich plakatów z lat siedemdziesiątych, które warto znać

17-07-2020

Przeczytaj takze

Krzysztof Gonciarz: "Influencerzy to frajerzy" [wywiad]

O tym pokazie mówią dzisiaj wszyscy. Jacquemus ponownie zachwycił baśniową opowieścią

Trudny czas czy oaza dla twórczości? Najlepsi polscy reżyserzy nakręcili filmy podczas pandemii

Krzysztof Gonciarz: "Influencerzy to frajerzy" [wywiad]

O tym pokazie mówią dzisiaj wszyscy. Jacquemus ponownie zachwycił baśniową opowieścią

Trudny czas czy oaza dla twórczości? Najlepsi polscy reżyserzy nakręcili filmy podczas pandemii

Polskie plakaty są znane na całym świecie. Przeszły do historii dzięki oryginalnej typografii i niebanalnym ilustracjom, które znakomicie się ze sobą komponują. Wizualnie tworzą spójną całość o często zabawnym charakterze oraz niezaprzeczalnej wartości estetycznej. Lata świetności tzw. polskiej szkoły plakatu przypadają na przełom lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Poza Polską dzieła zdobyły uznanie nieco później. Światowy rozgłos wyjaśnia zmianę w tematyce – w latach 70-tych plakaty częściej przedstawiają filmy reżyserowane poza polską.

Obrazy malowane na płótnie dla niektórych mogą wydawać się ostentacyjne lub być po prostu za drogie. Plakaty jednak, ze względu na to, że są łatwe do powielania, mogą być drukowane i wydawane w znacząco niższej cenie. Jednak dla tych, którzy woleliby zachować element unikatowości i historycyzmu zawsze jest możliwość zakupu oryginału. Polskie plakaty można z łatwością kupić na Targach Plakatu, w Galerii Plakatu w holu głównym Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego lub oczywiście online. Znalezienie ciekawych projektów bywa jednak czasochłonnym zadaniem. Przedstawiamy zatem 7 pozycji (dla utrudnienia pochodzących tylko z lat siedemdziesiątych), które wpiszą się w niejedno stylowe wnętrze. Wszystkie, oprócz jednego, są oryginałami, więc warto nie zwlekać z decyzją!

/tekst: Krystyna Spark/

1/7

Jacek Neugebauer, plakat do filmu „Mario i Nino”, 1971 r.

Różowy kolor plakatu Jacka Neugebauera na pewno sprawdzi się w zdjęciu na Instagramie. Plakat promuje włoski film z 1969 roku, w którym grał piosenkarz, Gianni Morandi. Wieść o nim obiegła Europę w 1970 roku, po 15 Konkursie Piosenki Eurowizji. Odtąd mianowano go „włoskim Paulem Anką” i rozpoznawano nie tylko w rodzimym kraju. Być może dlatego dopiero w 1971 roku wypuszczono w Polsce jego film, a na promującym go plakacie widnieje bohaterka bardziej podobna do bywalczyni festiwali muzycznych lat siedemdziesiątych, niż do aktorki w nim grającej.

Witold Janowski, „Akrobatka na trapezie”, 1973 r.

Plakaty o tematyce cyrkowej były swoistym podgatunkiem sztuki plakatu. Darek Zgutka i Włodek Orła, którzy prowadzą Galerię Plakatu w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, opisują zjawisko następująco:

„Na początku lat 1960-tych Zjednoczone Przedsiębiorstwa Rozrywkowe (ZPR) zaczęły zamawiać u wybitnych polskich artystów plakaty o tematyce cyrkowej. Plakaty te nie były dosłowną ilustracją, nie reklamowały konkretnych przedstawień. Artyści sięgając do metafory i symbolu w twórczy sposób oddali atmosferę cyrku.”

Akrobatka na trapezie, Witolda Jankowskiego, jest przykładem prostej ilustracji „uwolnionej od funkcji plakatu reklamowego”, w której uwagę przykuwa umiejętne połączenie liter z ilustracją.

Witold Górka, plakat do filmu „Spragniona miłości”, 1974 r.

Spragniona miłości to bułgarski film z 1972 roku. Wydanie „Przekroju” z 22 lipca 1974 roku opisuje świeżo wypuszczony do kin film w ten sposób:

„(…) wszedł na ekrany film (…) doskonały (…). Opowieść o dziewczynie wchodzącej w życie i usiłującej odnaleźć swoje miejsce, zgodnie z ideałami jakim hołduje i w oparciu o uczucie, jakiego doświadcza. Reżyser – debiutant Ludmił Stajkow, interesująco przedstawia zagadnienie wiecznie eksploatowane, ale i wiecznie żywe: następstwo pokoleń.” (Przekrój, nr.1528 (29/1974), str.11)

Plakat Witolda Górki jest zmysłową, wręcz surrealistyczną, ilustracją nawiązującą do ogólnej tematyki filmu. Choć jest inny stylistycznie od „Akrobatki na trapezie”, to oba posiadają podobną oszczędność w kompozycji. To powoduje, że z łatwością wpisałyby się we współczesne wnętrze.

Jacek Neugebauer, plakat do filmu „Mężczyzna z białym goździkiem”, 1974 r.

Szwedzka komedia w reżyserii Jarla Kulle, Mężczyzna z białym goździkiem, przedstawia historię wykładowcy na sztokholmskim uniwersytecie, który prowadzi podwójne życie, a pomaga mu w tym jego własny kamerdyner. Podobnie do pierwszego plakatu na liście, ten jest również autorstwa Jacka Neugebauera. Nic więc dziwnego, że wykorzystuje kolory, które tak jak wspomniany wcześniej róż, idealnie wpisują się w modne dziś odcienie. Poziomy format plakatu jest elementem rzadko spotykanym, który dodaje unikatowości oryginalnemu egzemplarzowi.

Edward Lutczyn, plakat do filmu „Powrót różowej pantery”, 1977 r.

Klasyka kina, „Powrót różowej pantery”, to brytyjska komedia z serii filmowej „Różowa pantera”. W rolę inspektora Jacques’a Clouseau wciela się znany aktor, Peter Sellers. Plakat Edwarda Lutczyna przedstawia tytułową panterę w kapeluszu noszonym w filmie przez inspektora Clouseau. Zabawna ilustracja, skierowana zarówno do dzieci, jak i do dorosłych, jest naturalnym wyborem dla artysty, który już jako dziecko, w 1955 roku, nagrodzony był w konkursie rysunkowym organizowanym przez nieistniejące dziś pismo „Płomyczek”. Lutczyn debiutował oficjalnie na początku lat siedemdziesiątych na łamach satyrycznego czasopisma, „Szpilki”. Od tego czasu regularnie współpracuje z magazynami, ilustruje książki i okładki płyt.

Mieczysław Wasilewski, plakat do filmu „Cenny depozyt”, 1977 r.

Intrygujące połączenie kobiecych nóg z dłonią w męskim garniturze trzymającą walizkę w kształcie wkładu od żyletki, to projekt plakatu Mieczysława Wasilewskiego do francuskiej komedii z 1975 roku pt. „Cenny depozyt”. Oszczędne barwy – w plakacie wykorzystano jedynie kolory fuksji i czerni – oraz brak zbędnych elementów wzorniczych – powodują, że ilustracja zagadkowej walizki oraz widniejący powyżej niej tytuł „Cenny depozyt” pełnią tu rolę pierwszoplanową.

Jacek Neugebauer, plakat do filmu „Cztery noce marzeń”, 1979 r.

Trzeci i zarazem ostatni plakat na liście autorstwa Jacka Neugebauera jest ilustracją do francuskiego dramatu z 1971 roku w reżyserii Roberta Bressona pt. „Cztery noce marzeń”. Projekt nawiązuję zarazem do twórczości Roya Lichtensteina oraz Andy'ego Warhola, przypominając serię portretów znanych osobowości, które Warhol wykonał metodą sitodruku. Plakat przedstawia Isabelle Weingarten, odtwórczynię głównej roli kobiecej, której mroczne spojrzenie nawiązuje do tematyki filmu.