Projekt globalnej sieci komputerów opisał w 1960 roku Joseph Licklider – twórca pierwszych modeli pracy zdalnej. Licklider mówił, że sieć komputerów pozwoli stworzyć wchodzące w interakcje wspólnoty osób. Tak narodziła się idea sieci służącej wspólnej pracy, wymianie danych i komunikacji – piękny, romantyczny mit założycielski internetu. Wtedy jeszcze nikt nie wiedział, że pokolenie urodzone po 1995 roku zostanie dzisiaj uznane za pokolenie spędzające niewiele czasu w realnym świecie. Razem z rozwojem mediów społecznościowych postępuje zmiana obyczajowa – udostępniamy coraz więcej informacji o sobie, powoli przestajemy rozróżniać to, co prywatne, od tego, co publiczne. Pojawiły się związane z tą sferą zaburzenia osobowości, lęki przed kontaktem fizycznym z drugą osobą, język emoji i nowa emocjonalność.
Dzisiaj rozmycie się granic pomiędzy rzeczywistością a wirtualnością stało się doświadczeniem masowym na niespotykaną wcześniej skalę. W marcu na całym świecie zostały wprowadzane zasady służące zapobieganiu rozprzestrzeniania się zakażenia zwane dystansowaniem społecznym (social distancing), a życie zawodowe i prywatne wielu z nas przeniosło się do internetu. Światowa Organizacja Zdrowia apeluje o nazywanie izolacji dystansowaniem fizycznym (physical distancing), a nie społecznym, tak jakby dzięki możliwości ciągłego bycia online tylko ciało było poddawane kwarantannie.
„Baby's deep dream and tired mother smoking on the balcony”, Zuzanna Bartoszek, 2020
Ale czy tak jest w istocie? Czy kontakt przez internet może zastąpić kontakt osobisty, dotyk, zapach, język ciała drugiej osoby? Czy obecność na ekranie kogoś, za kim tęsknimy, zaspokaja czy wzbudza jeszcze większe pragnienie i pogłębia poczucie dystansu? Czy internet w relacjach międzyludzkich może pełnić funkcje fantomowego ciała? Czy bliskość w świecie wirtualnym jest możliwa? Czy czujemy się samotni, mimo że jesteśmy ze sobą połączeni?
Pracujemy, uczymy się, oglądamy, słuchamy online. Jeszcze do niedawna świat wirtualny zdawał się być ucieczką od rzeczywistości. Czy teraz to przed nim będziemy uciekać? Jak czuliśmy się na początku izolacji, a jak czujemy się dziś? Jak ten czas spędzony przed ekranem wpłynie na nasze relacje – zawodowe, rodzinne, intymne?
List Aliny Szapocznikow do Ryszarda Stanisławskiego
