Przewodnik kulturalny – 5 miejsc, które warto odwiedzić jeszcze w tym roku

13-11-2025

Polska sztuka ma się dobrze? Myślę, że nie najgorzej. Oczywiście, że wszystko zależy od punktu odniesienia, indywidualnej bańki, w której się tkwi i spojrzenia na wszystko, co znajduję się poza nią. Mam jednak dość porównywania się i tego jazgotu w głębi kuluarów, że sztuka polska odstaję od zachodu. Odstaje i odstawać będzie, tak jak zachód odstaje od wschodu, czy to coś złego? I tak i nie, ale o tym przeczytacie za jakiś czas w felietonie poświęconym naszym artystycznym kompleksom.

I dlatego chciałbym pokazać wam miejsca, gdzie będziecie mogli zobaczyć to, co moim zdaniem jest dobre i piękne.

tekst: jakub pojda

1/5

1. Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki „Obraz w ruchu”

Wystawa „Obraz w ruchu”, której współorganizatorem jest Fundacja Sztuki Polskiej ING to świetna okazja, by zobaczyć pracę kolekcjonowane przez fundację na przełomie ostatnich 25 lat. Choć pod względem problemu badawczego, wystawa nie otworzy nam kolejnych drzwi percepcji to estetycznie i rzetelnie pokaże nam pracę artystów i artystek, które zadziwiają na arenie międzynarodowej.

Wystawa jest dostępna od 07.11.2025 do 01.02.2026.

2. Muzeum Manggha “Shigeru Ban. Architektura i działania społeczne”

Tak, wiem, Shigeru Ban w Mangghe nijak ma się do współczesnej polskiej sztuki, ale potraktujcie ten wyjątek od reguły jako oddech między tym, co znacie, a tym co może zostać poznane. Sztuka japońska zawsze niesie ze sobą ukojenie. Harmonia, minimalizm i spokój. Właśnie to czujemy przechadzając się po wystawie “Shigeru Ban. Architektura i działania społeczne” w Krakowskiej Manggha. Wystawa prezentuje bogaty dorobek architekta, który materiałom takim jak drewno i tektura nadał nowy kierunek.

Wystawa dostępna od 26.10.2025 do 03.05.2026.

3. CSW Kronika „Daddies, kings & sissy boys”

Za każdym razem nie mogę wyjść z podziwu, że tematyka związana z męską tożsamością wciąż budzi takie emocje. Później dochodzi do mnie fakt, że przecież sam żyję w swojej bańce i tak, jak możecie przeczytać w passusie tego artykułu, czasami również i ja o tym zapominam. Niemniej to tylko uświadamia mi, że wystawy takie jak „Daddies, kings & sissy boys” tym bardziej są potrzebne. Jak możemy przeczytać w tekście kuratorskim:

W projekcie „Daddies, kings & sissy boys”, wspólnie z artystami i artystkami, autorkami i autorami tekstów oraz osobami performerskimi, drążymy skałę i rozszczelniamy patriarchalne struktury, aby uświadamiać jak internalizowane od pokoleń wzorce krzywdzą bez względu na tożsamość.

Ja dla zainteresowanych tą tematyką chciałbym polecić dzieło amerykańskiej, już nieżyjącej pisarki Belli Hooks, „The Will to Change: Men, Masculinity, and Love”. Jest to głęboka analiza tego, jak patriarchat i tradycyjne wzorce męskości szkodzą zarówno mężczyznom, jak i kobietom, i jak można to zmienić.

Istotnym wątkiem wystawy jest również refleksja nad homofobią – tak wciąż aktualną w naszym społeczeństwie.

Wystawa jest dostępna od 15.10.2025 do 30.12.2025.

4. Galeria Bielska BWA „47. Biennale malarstwa Bielska Jesień 2025”

Malarstwo jako medium nie ma lepszej przystani niż na Bielskiej Jesieni. 7 listopada właśnie w Bielsku, w tamtejszym BWA otworzy się finałowa wystawa konkursowa, 47. Biennale malarstwa Bielska Jesień 2025. Spośród 3015 prac malarskich, jury wybrało 89. I właśnie z nimi będziemy mogli się zapoznać. Warto zaznaczyć, że od 2013 roku prace nadsyłane do konkursu nie wymagają dyplomu uczelni artystycznej. Stach Szabłowski, przewodniczący jury o tegorocznej edycji pisze następująco:

To wystawa gęsta, ekspresyjna i niewygodna – pełna afektów, gniewu i gwałtowności. Nie jest ani łatwa, ani przyjemna, i dobrze: bo malarstwo nie istnieje po to, by usypiać, lecz by budzić.

Gdy marazm zimowy przybija nas mrokiem już od godziny 16:00, chcemy być budzeni na wszelakie sposoby.

Wystawa dostępna od 07.11.2025 do 11.01.2026.

5. MOCAK – Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie „Dom dzienny, dom nocny. Prace z kolekcji Radosława Kotarskiego”

Ostatnia już wystawa, o której muszę wspomnieć, to pokaz kolekcji prywatnej ze zbiorów Radosława Kotarskiego w Krakowskim MOCAKU. Pracę prezentowane przez 33 osoby artystyczne z Polski, Białorusi, Kanady i Japonii. Tytułowy dom zostaje ukazany jako żywa tkanka, w której znajdziemy miejsce na relacje i wspomnienia, powidoki i mikrohistorie. Tytuł wydarzenia został zaczerpnięty z powieści Olgi Tokarczuk o tym samym tytule wydanej w 1988 roku. Warto zaznaczyć, że książka nie ma klasycznej fabuły. Składa się z wielu luźno powiązanych historii, snów, zapisków i legend, które razem tworzą mozaikę życia w małej dolnośląskiej miejscowości. Wystawa prezentowana w Krakowie jest tym, czym sztuka powinna być w swojej podstawowej roli – narzędziem krytycznej refleksji.

Wystawa dostępna od 25.10.2025 do 15.02.2026.